Jakie święta obchodzą Litwini? Co nas łączy, a co wyróżnia? Hej, na Litwę na Kaziuki czy Zapusty, a może na Święto Rosy? Miejsce w kalendarzu również mają święta chrześcijańskie - Boże Narodzenie i Wielkanoc. Jak są obchodzone?
Święta ludowe ważniejsze niż religijne?
Na Litwie bardzo hucznie są obchodzone Zapusty. Cel Zapustów wypędzić zimę i zaprosić wiosnę. Jest to stare święto, znane i obchodzone w całej Europie. Po Zapustach zaczyna się Wielki Post, który trwa do Wielkanocy. Początkowo było to święto pogańskie obchodzone ku czci bożka Ragutisa, po chrzcie Litwy utożsamione z katolicyzmem. Zapusty od lat są swoistym karnawałem. Przebierańcy wystraszają zimę i palą ją na stosie w postaci kukły. Zwykle bardzo dużo ludzi przyciągają zabawy zapustowe organizowane w skansenie w Rumszyszkach, który jest maleńkim modelem dawnej Litwy. Na Zapusty Litwini jedzą od siedmiu do dwunastu razy. Obowiązkowo są podawane placki i galaretka mięsna.
Najbardziej romantycznym świętem jest Święto Rosy lub Kupały, obchodzone w najkrótszą letnią noc, która przypada na 24-25 czerwca. W obchodach tego święta szczególną uwagę poświęca się wodzie i ziołom mającym wpływ na zdrowie i urodę. Powiadają, że w tę noc zakwita cudowny kwiat paproci, a ten, kto go znajdzie, już zawsze będzie szczęśliwy.
To również święto miłości, płodności, słońca i księżyca.
Na Litwie jest znana legenda, opowiadająca jak to pierwszej wiosny po stworzeniu świata, księżyc wziął ślub ze słońcem. Kiedy słońce po nocy poślubnej wzniosło się ponad horyzont, księżyc je opuścił i zdradził z jutrzenką. Od tamtej pory oba ciała niebieskie są wrogami, którzy nieustannie ze sobą rewalizują i walczą – najbardziej podczas letniego przesilenia, kiedy noc jest najkrótsza, a dzień najdłuższy.
Kościół, nie mogąc wykorzenić z obyczajowości obchodzenia pogańskiej Sobótki, zasymilował ją z obrzędowością chrześcijańską. Obecnie jest to święto św. Jana. W X-XI stuleciu słowo "kupała" zaczęto tłumaczyć, jako rosyjską formę słowa kąpiel, z racji tego, że Jana Chrzciciel stosował chrzest w formie rytualnej kąpieli (w obrządku wschodnim).
Od 1934 r. organizowane Święto morza w Kłajpedzie jest największą fiestą letnią, w której co roku uczęstniczy około pół miliona gości z całej Litwy i zagranicy. W czasie święta odbywa się więcej jak 100 imprez różnego rodzaju. Szczególnym zainteresowaniem wśród gości cieszy się regata oraz parada statków.
Pełen werwy i barw są jest wileńskie Kaziuki. Odbywają się co roku już od ponad 400 lat. Kaziuki zaczęto obchodzić i kiermasz organizować, kiedy królewicz Kazimierz został ogłoszony świętym. Więcej o Kaziukach tu >>
Święta chrześcijańskie po swojemu
Każda rodzina ma własne zwyczaje malowania pisanek wielkanocnych. Najczęściej jajka są malowane w łusce cebulowej na ciemnoczerwony kolor. Włożone do pończochy jajko z ryżem, albo listkiem, stanowi tajemnicę – jakiż wzór odbije się po umalowaniu? Co innego drapanki – pisanki z wydrapanym wzorem lub pisanki malowane woskiem. Tego rodzaju pisanki – to prawdziwe arcydzieła sztuki.
ZIELNA lub WNIEBOWZIĘCIE NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY. Wniebowzięcie w kościele katolickim zajęło miejsce Zaśnięcia Maryi Panny, kiedy Watykan ogłosił dograt, że po zakończeniu swojego ziemskiego życia Najświętsza Maryja Panna została z ciałem i duszą wzięta do wiecznej chwały. Cerkiew prawosławna odrzuca dogmat Wniebowzięcia i dalej obchodzi święto Zaśnięcia. Kościół protestancki sprzeciwia się wspomnianemu dogmatowi podając jako argument brak jakiejkolwiek wzmianki na ten temat w Piśmie Świętym, które jest rdzeniem nauki kościoła reformowanego.
Bałtowie w ten dzień obchodzili święto bogini Łady, dla której w ofierze były składane plony ziemi. Tego dnia nikt nie odwarzał się sporzywać plonów tegorocznych.
Na Wileńszczyźnie, szczególnie ludzie starsi, którzy mają zmarłe dzieci do Zielnej nie jedzą owoców tegorocznych. Kiedy pytam: - Dlaczego? Odpowiadają: - Tak trzeba, tradycja taka.
„Ciemno wszędzie, głucho wszędzie, co to będzie, co to będzie“ - A. Mickiewicz
ZADUSZKI obchodzone 2 listopada są odpowiednikiem pogańskiego święta Dziadów. Jest to dzień modlitwy za dusze wszystkich zmarłych, stąd i nazwa święta „Za duszki“. Na grobach zmarłych są składane kwiaty, zapalane znicze. Znicz, ogień w kościele chrześcijańskim jest symbolem działania Boga, symbolem miłości Boga do człowieka. Poganie na mogiłach zapalali ogniska w celu ogrzania błąkające się po ziemi dusze.
WIGILIA I BOŻE NARODZENIE. Według kalendarza gregoriańskiego Wigilia jest odchodzona 24, a Boże Narodzenie 25 grudnia. W kościołach wschodnich, które żyją w.g kalendarza juliańskiego Boże Narodzenie przypada na 7 stycznia.
Na Litwie jest wiele rodzin mieszanych, więc w takich domach Boże Narodzenie jest obchodzone dwa razy. Do Wigilijnego stołu rodzina siada, kiedy na niebie pojawi się pierwsza gwiazda. Nakrywając do stołu jeden talerz jest stawiany dla nieoczekiwanego gościa. W innych domach powiada się, że ten talerz jest dla Boga, który w nocy obowiązkowo przyjdzie, usiądzie przy stole i spróbuje wszystkich dań.
Obowiązkowo na stole Wigilijnym musi być karpik, sałatka ze śledziem i warzywami nazywana szubą, pierożki z grzybami, z makiem i gęsty kisiel.
Wigilia w domu litewskim nie jest wyobrażana bez śliżyków, małych kluseczek, które są dopawane z ciepłym mlekiem.
NOWY ROK. Nie jest to ważne święto dla Litwinów. Nie znajdziemy tu wyjątkowych, powszechnie kontynuowanych tradycji dotyczących tego święta.
Nie ma święta bez pieśni. Litwini znają bardzo dużo pieśni ludowych. A tradycyjne wesela w rozśpiewanej Dzukiji to prawdziwy spektakl muzyczny. Unikalnymi pieśniami są litewskie pieśni wielogłosowe zwane „sutartinės” oraz prastare pieśni o charakterze pożegnalnym – pieśni-płacze, czyli „raudy”. Tradycje pieśni i tańca ludowego pielęgnuje na Litwie ponad 800 zespołów etnograficznych i folklorystycznych.