Góra Krzyży jest miejscem niepowtarzalnym, jedynym w swoim rodzaju, jak pod względem rozmiarów, tak i swych dziejów. Obecnie szacuje się, że jest tu ok. 200 tys. krzyży różnej wielkości. Przynosząc tysiące krzyży na tą górę, mieszkańcy Litwy wyrażają swoją wierność Chrystusowi, proszą go o pomoc i pocieszenie.
Góra Krzyży − miejsce spokoju i nadziei
Dzisiaj Góra Krzyży jest bodaj najliczniej odwiedzanym przez pielgrzymów miejscem na Żmudzi, żywiołowym przejawem pobożności ludu.
„Tu od ponad 150 lat stawia się krzyże – świadectwa wiary w moc Krzyża Chrystusowego, która odmienia losy ludzi i całych narodów“
Szczególnego znaczenia to miejsce nabrało w okresie sowieckim, gdy stało się znakiem anonimowego oporu. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości, Góra Krzyży pozostaje symbolem niezłomnej wiary, doświadczeń i nadziei dla całego narodu. Świat usłyszał o górze, gdy 7 września 1993 r. odwiedził ją Jan Paweł II i odprawił tu Mszę Św. z udziałem 100 tys. wiernych. W 1994 r. postawiono tu krzyż ofiarowany przez Ojca Świętego.
Tu od wieków czczony jest Syn Boży
SZYDŁÓW. W 1457 roku miejscowy dworzanin Piotr Gedgaudas w Szydłowie rozpoczął budowę kościoła pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Już w połowie wieku XVI ludność w okolicach Szydłowa była przeważnie wyznania kalwińskiego, jednak dopóki stary kościół był otwarty, dopóty wierni uczęszczali na święta. W następnych latach katolicka świątynia została jednak zamknięta, po czym poważnie zniszczona. Około 1569 roku ostatni katolicki proboszcz Jan Hołubka złożył wartościowe przedmioty i dokumenty fundacyjne kościoła do żelaznej skrzyni i zakopał je w ziemi niedaleko kościoła, ponieważ majątek kościelny został skonfiskowany przez nowych właścicieli kalwinów. Po czasie, katolicy rozpoczęli działania prawne zmierzające do odzyskania majątku. Sytuacja była jednak dość skomplikowana, nie udało się bowiem odnaleźć dokumentów potwierdzających katolicką własność. Dzięki interwencji Najświętszej Maryi Panny, po Jej objawieniu, fundacyjne dokumenty katolickiego kościoła zostały odnalezione i w 1622 roku udało się wygrać proces sądowy dotyczący restytucji katolickiego mienia. W 1786 roku poświęcony został nowy, murowany kościół − dzisiejsza bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
„Był czas, kiedy tu mój Syn był uwielbiany przez lud, a teraz ludzie orzą i zasiewają tą ziemię”
Objawienie Najświętszej Maryi Panny w Szydłowie miało miejsce w 1608 roku. Pastuszkowie z sąsiedniego miasteczka, którzy paśli bydło na kościelnej ziemi, zobaczyli stojącą na wielkim kamieniu młodą dziewicę trzymającą dziecko i gorzko płaczącą. Jeden z pastuszków pobiegł do Szydłowa i opowiedział o widzianym katechecie wyznania kalwińskiego. Ten wezwał nauczyciela Salomona i obydwaj zbliżyli się do wspomnianego kamienia. Oni także zobaczyli płaczącą młodą dziewicę. „Dziewico, dlaczego płaczesz?” – zapytał katecheta. Ona odpowiedziała: „Był czas, kiedy tu mój Syn był uwielbiany przez lud, a teraz ludzie orzą i zasiewają tą ziemię”. Powiedziawszy te słowa panienka zniknęła. Katecheta i nauczyciel uważali widzenie za dzieło nieczystego ducha, lecz wiadomość o objawieniu dość szybko rozeszła się po okolicy. Według jednego z opowiadań stary i ślepy człowiek znalazł miejsce, gdzie ukryta została żelazna skrzynia, w której przechowywane były „skarby ze starego kościoła”. Jest to jedno z najdawniejszych objawień Maryjnych w Europie i bodaj jedyne, gdy Maryja przemówiła do człowieka, który nie był katolikiem.
Maryja – matka nadziei
Obraz Najświętszej Maryi Panny znajdujący się w bazylice został namalowany na początku XVII wieku, według bizantyjskiego zwyczaju ikonograficznego hodegetria. Prototypem obrazu jest ikona Matki Boskiej Śnieżnej z bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. Postać Maryi z Dzieciątkiem jest przykryta sukienką z mnóstwa ofiarowanych wot, wykonaną przez znakomitego złotnika Lawrzyńca Hofmana. W roku 1786 na mocy postanowienia papieża Piusa VI biskup Stefan Jan Giedraitis dokonał koronacji cudownego obrazu.
Czystość, ubóstwo i posłuszeństwo
CYTOWIANY. Jest to miasteczko położone na malowniczym płaskowyżu wschodniej Żmudzi znane ze względu na znajdujący się tu zabytkowy kompleks barokowy. W XVII wieku właścicielem Cytowian był starosta żmudzki chorąży Wielkiego Księstwa Litewskiego Andrzej Wołłowicz. Ufundował on w stylu gotycko-renesansowym kościół i klasztor dla sprowadzonych z Wilna w 1613 roku bernardynów. Przebudowa w połowie XVIII wieku nadała fasadzie kościoła i zespołowi klasztornemu cechy baroku. Wokół kościelnego dziedzińca wzniesiono arkadowe galerie – drogę krzyżową, która obejmuje 39 stacji. Jest to największy zespół Drogi Krzyżowej na Litwie. Na budowę kompleksu zabudowań: kościoła Matki Boskiej Anielskiej, bernardyńskiego dwukondygnacyjnego korpusu klasztornego tworzącego wraz ze świątynią zamknięty czworobok zabudowań z niewielkim dziedzińcem pośrodku, początkowo ofiarowano 10 000 złotych, później fundację kilkakrotnie powiększono. Zespół należy do cennych zabytków na Litwie ze względu na wystrój wnętrza (ołtarze, obrazy, nagrobki). W głównym ołtarzu kościoła od lat 20-tych XVII wieku wisi słynący łaskami obraz Madonny z Dzieciątkiem. Zachowany do dzisiaj kościół Matki Boskiej Anielskiej i pobernardyński zespół klasztorny w Cytowianach jest jednym z najstarszych i największych na Litwie sakralnych zespołów tego okresu.
